Siêu thị robot hình người đầu tiên trên thế giới
Đúng vào ngày khai mạc Hội nghị Robot Thế giới 2025 (WRC 2025) 8/8 tại Bắc Kinh, Trung Quốc chính thức ra mắt Robot Mall – siêu thị bán robot hình người (humanoid) đầu tiên trên thế giới. Sự kiện này không chỉ thu hút sự chú ý của giới công nghệ mà còn khẳng định vị thế dẫn đầu của Trung Quốc trong ngành robot.
Hội nghị WRC 2025 diễn ra từ ngày 8-12/8, quy tụ hơn 1.500 sản phẩm từ 200 công ty robot hàng đầu thế giới, với hơn 400 chuyên gia tham dự.
Robot Mall tọa lạc tại khu công nghệ cao E-Town (Yizhuang), phía đông nam Bắc Kinh. Với diện tích 4.000 m2 gồm bốn tầng, trung tâm hoạt động theo mô hình 4S tương tự ngành ô tô, tích hợp bốn chức năng chính: bán hàng, dịch vụ bảo trì, cung cấp linh kiện/phụ tùng thay thế và khảo sát nhu cầu khách hàng.
Tầng trệt dành cho trình diễn sống động trong lĩnh vực công nghiệp và y tế; tầng hai giới thiệu giao diện não – máy tính và triển lãm tương tác; tầng ba cung cấp dịch vụ bảo trì từ xa; tầng bốn là khu đàm phán kinh doanh cao cấp.
Nơi đây trưng bày hơn 100 mẫu robot từ khoảng 40 thương hiệu Trung Quốc nổi tiếng, như Unitree Robotics, UBTech Robotics và Tiangong từ Trung tâm Đổi mới Robot Hình người Bắc Kinh.
Các sản phẩm đa dạng, từ robot chó múa lân, robot hình người pha cà phê, vẽ tranh, đến những mẫu cao cấp như G1 của Unitree hay Walker S của UBTech, với giá dao động từ vài trăm USD đến hàng trăm nghìn USD.
Quản lý của siêu thị Robot Mall – Wang Yifan, nhấn mạnh: “Để đưa robot vào hàng nghìn hộ gia đình, chỉ dựa vào các công ty robot là chưa đủ, cần giải pháp phù hợp với người tiêu dùng”.
Sự kiện này phản ánh tham vọng của Trung Quốc trong việc thương mại hóa robot hình người, chuyển từ nghiên cứu sang sản xuất hàng loạt.
Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới về công nghệ robot hình người nhờ sức mạnh vượt trội. Năm 2024, nước này đóng góp 2/3 số đơn đăng ký bằng sáng chế robot toàn cầu, sản xuất hàng trăm nghìn robot công nghiệp – chiếm hơn nửa tổng số lắp đặt mới trên thế giới, duy trì vị thế nhà sản xuất hàng đầu suốt 11 năm.
Chương trình “Robot +” đã thúc đẩy ứng dụng robot rộng rãi, với mật độ robot tại nhà máy tăng gấp 9 lần trong thập kỷ qua, đạt 470 bộ trên 10.000 công nhân – vượt Mỹ (295 bộ). Các bước tiến trong công nghệ cảm biến, nhận thức và điều khiển sinh học đã tạo nên những bước đột phá lớn.
Đặc biệt, Trung Quốc đang dẫn dắt xu hướng “nhà máy không người” hay “nhà máy không ánh đèn” – nơi toàn bộ quy trình sản xuất do robot vận hành mà không cần ánh sáng hay lao động con người.
Chẳng hạn, UBTech đã triển khai robot Walker S tại dây chuyền lắp ráp iPhone của Foxconn, hay các nhà máy ô tô của BYD và FAW-Volkswagen, nơi robot kiểm tra rò rỉ khí lạnh – một công việc nguy hiểm đối với con người. Những nhà máy tự động hóa hoàn toàn này giúp Trung Quốc ứng phó với dân số già và thiếu hụt lao động, dự kiến giảm 22% lực lượng lao động đến năm 2050.
Thị trường nghìn tỷ USD và cuộc đua giữa Trung Quốc – Mỹ
Thị trường robot hình người toàn cầu đang bùng nổ, với tiềm năng thay đổi nền kinh tế thế giới. Theo Morgan Stanley, thị trường Trung Quốc dự kiến tăng trưởng 23%/năm, đạt 108 tỷ USD vào 2028 từ 47 tỷ USD năm 2024.
Citigroup dự báo toàn cầu đạt 7.000 tỷ USD năm 2050, với 648 triệu robot hình người hoạt động trong sản xuất, y tế, dịch vụ và quân sự. Elon Musk ước tính kinh tế toàn cầu có thể tăng gấp 10 lần nhờ lực lượng lao động robot không mệt mỏi.
Robot được dự báo sẽ lấp chỗ trống thiếu hụt lao động, đặc biệt khi Trung Quốc đứng trước nguy cơ thiếu 30 triệu công nhân sản xuất. Chúng đảm nhận công việc nguy hiểm, lặp lại như phân loại rác, giao thuốc tại viện dưỡng lão, tuần tra đường phố hay dẫn tour bảo tàng.
Tuy nhiên, xu hướng việc làm sẽ thay đổi: lao động tay chân giảm, nhu cầu việc làm công nghệ cao tăng, có thể dẫn đến thất nghiệp hàng loạt nếu không đào tạo lại. Robot cũng thúc đẩy tăng trưởng, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng suất.
Trong cuộc đua này, Trung Quốc dẫn đầu nhờ hỗ trợ chính phủ mạnh mẽ: quỹ 137 tỷ USD cho công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và robot, hơn 50-60 startup như EngineAI, Unitree, AgiBot – dự kiến sản xuất hơn 10.000 robot năm nay, chiếm một nửa toàn cầu. Các công ty như Unitree khởi động sản xuất hàng loạt 1.000 đơn vị/năm, hay huy động vốn lớn như Galaxea AI với hơn 100 triệu USD hồi tháng 7.
Elon Musk hồi tháng 4 cho rằng robot Optimus của mình đang dẫn đầu về hiệu suất, nhưng Trung Quốc có thể sẽ thống trị lĩnh vực này, với “vị trí 2 đến 10 sẽ là công ty Trung Quốc”.
Mỹ có lợi thế đổi mới với Boston Dynamics, Agility Robotics, Figure AI và Tesla’s Optimus – dự kiến sản xuất 1 triệu robot/năm từ 2027, giá 20.000-30.000 USD. Tuy nhiên, Mỹ thiếu hỗ trợ quy mô lớn như Trung Quốc, nơi có mô hình phù hợp hơn cho đầu tư dài hạn.
Chuyên gia Henrik Christensen nhận định: “Trung Quốc đang thắng trong cuộc chiến robot hình người”. Cuộc đua khốc liệt này không chỉ về kinh tế mà còn địa chính trị, quyết định ai dẫn dắt tương lai tự động hóa.
